Arbeidsmigrant en ongevallen op de werkvloer, monitor van de Arbeidsinspectie

Arbeidsmigrant en ongevallen op de werkvloer, monitor van de Arbeidsinspectie

Begin 2023 plaatsten wij een artikel op LinkedIn. Dat ging over arbeidsongevallen en de betrokkenheid van mensen met een niet-westerse achtergrond, bij het plaatsen van zonnepanelen. Bij deze ongevallen zijn vaak mensen met een niet-westerse achtergrond betrokken. Hetzelfde doet zich voor bij ongevallen waarbij arbeidsmigranten betrokken zijn. Ook zij zijn vaker betrokken bij een arbeidsongeval.

Monitor arbeidsongevallen

In de Monitor Arbeidsongevallen 2023, onlangs uitgebracht op 26 augustus 2024, besteedt de Arbeidsinspectie speciaal aandacht aan betrokkenheid van arbeidsmigranten bij arbeidsongevallen. De Arbeidsinspectie schrijft onder andere:

Veilig kunnen werken is van groot belang. Veel werkgevers spannen zich hiervoor in door risico’s te inventariseren en maatregelen te nemen. Ook werkenden dragen een deel van de verantwoordelijkheid voor de veiligheid op de werkvloer. Zij moeten zorgen voor hun eigen veiligheid en die van anderen. Dit doen ze door kennis uit hun opleiding en instructies toe te passen, en hulpmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen op de juiste manier te gebruiken.

Werkgevers dienen dus goede instructies te geven hoe het werk moet worden gedaan. En toch gaat het nog vaak mis. Als het mis gaat, moet de werkgever zelf een rapportage met verbeterplan opstellen, en dat naar de Arbeidsinspectie sturen. Als de Arbeidsinspectie het niet goed vindt, volgt alsnog onderzoek door hen. In sommige gevallen, bijvoorbeeld als sprake is van een dodelijk ongeval, volgt altijd onderzoek. Van de onderzoeken is een (jaarlijkse) monitor rapport gemaakt.

Wat valt op?

De verwachting was dat veel arbeidsmigranten vaker bij een ongeval betrokken zijn, dan de restgroep. Arbeidsmigranten zijn werknemers die geregistreerd staan in het Register Niet Ingezetenen. In dat register houdt de overheid bij welke mensen voor korter dan 4 maanden in Nederland werken. Arbeidsmigranten doen vaker ongeschoold, tijdelijk werk, in sectoren met groot risico op ongevallen, zoals de bouw, landbouw, visserij, industrie, bosbouw. Uit de monitor blijkt dat inderdaad arbeidsmigranten vaker betrokken zijn bij ongevallen. De tweede verwachting is dat zaken bijdragen aan ongevallen. Het gaat dan om taal- en cultuurverschillen, het niet goed begrijpen van instructies, en vanwege de afhankelijkheid minder snel klagen over onveilige situaties. Ook dat bevestigt de monitor.

Voorbeeld ongeval

Uit de monitor ‘Instructie en begrip zijn cruciaal’:

Bij een groot recyclebedrijf vond een ongeval plaats waarbij het slachtoffer een arbeidsmigrant in de RNI uit Roemenië was. Het slachtoffer was zijn Poolse collega gaan helpen. Hoewel ze elkaars taal niet spraken, kon de Poolse collega hem duidelijk maken wat er moest gebeuren als de pers vastliep. Dan moest hij met een voet in de machine gaan staan en ergens een stuk karton wegtrekken zodat de pers het weer zou doen. Zo deed hij dit zelf namelijk ook altijd. Vervolgens is de Poolse collega weggegaan. Toen de persmachine even later vastliep, deed het slachtoffer wat hem verteld was. Eerst ging hij met een been in de machine staan, zoals de collega hem had uitgelegd. Toen dat niet werkte, is hij met allebei zijn voeten en benen in de machine gaan staan, wat zeker niet de bedoeling was. Omdat zijn laarzen nat waren en daardoor glad, kon hij niet meer uit de machine komen. De machine is toen opeens weer aangegaan en het slachtoffer is verder in de machine terechtgekomen en daarbij zijn zijn beide onderbenen bekneld geraakt. Het slachtoffer werkte pas een maand bij dit bedrijf en had slechts één of twee keer met de persmachine gewerkt.

Naar eigen zeggen heeft het slachtoffer nooit officiële veiligheidsinstructies gehad. De enige uitleg die hij heeft gehad was van de Poolse collega. Alle andere collega’s kwamen ook uit Polen, waardoor hij niet gemakkelijk met hen kon communiceren. De werkgever sprak Engels tegen iedereen en het slachtoffer gaf aan dat hij dit wel redelijk kon verstaan. Het is de verantwoordelijkheid van de werkgever om ten eerste te zorgen voor veiligheidsinstructies en ten tweede maatregelen te nemen tegen taalbarrières op de werkvloer die voor onveilige situaties zouden kunnen zorgen. Dit is allebei niet gebeurd. Verder hebben de inspecteurs opgemerkt dat er te weinig toezicht was op de veiligheid tijdens de werkzaamheden. Er hingen wel camera’s, maar de beelden hiervan werden te weinig bekeken. Er was voor de werkgever een hoop te leren van dit ongeval. De Arbeidsinspectie heeft de werkgever in de gelegenheid gesteld een werkgeversrapportage op te stellen. Hierin heeft het bedrijf aangegeven dat zij een verdiepende RI&E voor de arbeidsplekken gaan opstellen. Ook is er inmiddels een scherm geplaatst bij de machine in kwestie, zodat hier in de toekomst in ieder geval niemand meer op kan klimmen. Het slachtoffer is beide onderbenen kwijtgeraakt.

Wat kun je als werkgever doen?

Het bovenstaande voorbeeld laat zien dat duidelijke instructies in de eigen taal van groot belang zijn. Als de instructies zijn gegeven, check dan of iemand het ook echt goed heeft begrepen. Vraag door. Wees je bewust van je positie als werkgever, de hiërarchie, die de arbeidsmigrant anders beleeft. Vooral als je werknemer uit een andere cultuur komt. Het helpt duidelijke instructies mee te geven op papier. Desnoods met foto’s of plaatjes. Neem het op in je RI&E. En kijk als werkgever ook of je werknemer het heeft begrepen tijdens het uitvoeren.

En als het dan toch misgaat?

Laat dan je werknemer niet zitten. Het is al erg genoeg, voor beide, werkgever en werknemer, dat het ongeval is gebeurd. Laat hem of haar begeleiden door deskundigen met dezelfde achtergrond. Neem contact met ons op, via 088-8087894 of info@inter-focus.nl

De volledige monitor is te vinden op Monitor arbeidsongevallen 2023 | Rapport | Nederlandse Arbeidsinspectie (nlarbeidsinspectie.nl)